Trong Y học Cổ truyền (YHCT), Tỳ là cơ quan chủ vận hóa, chuyển hóa thức ăn thành khí huyết để nuôi cơ thể. Vị là nơi tiếp nhận và tiêu hóa đầu tiên, phối hợp với Tỳ. Tỳ và Vị thích ấm, kỵ lạnh. Khi các bác ăn uống lạnh quá mức, đặc biệt là nước đá, âm hàn xâm nhập vào Tỳ Vị, làm:

• Vận hóa đình trệ sinh đầy trướng, tiêu hóa kém
• Sinh đờm thấp, lâu dần tích mỡ, rối loạn tiêu hóa
• Làm mất dương khí cơ thể dễ mệt, tay chân lạnh, lưỡi trắng

Kết quả: càng uống đá càng đầy bụng, không mát mà còn sinh bệnh.

THỂ TRẠNG:

Hư hàn giả nhiệt - nóng ngoài nhưng lạnh trong

Đây là thể trạng phổ biến nhiều người gặp mà không biết.

• Người dễ nổi mẩn, bứt rứt, cáu gắt, tưởng là "nhiệt"
• Nhưng bên trong lại có các dấu hiệu như: tiêu hoá kém, sợ lạnh bụng, lạnh chân, mệt âm ỉ
• Hư là do khí huyết yếu, dương khí không đủ
• Hàn là tỳ vị hư hàn
• Giả nhiệt là biểu hiện nóng bề ngoài (do khí nghịch lên, gan uất, thấp nhiệt chưa giải)
• Nếu càng uống lạnh, thì hàn càng mạnh, tạng phủ yếu thêm, sinh rối loạn lâu dài.

Vậy uống gì để "mát" mà không làm hại Tỳ Vị?

Thay vì uống nước đá, gợi ý vài loại nước mát đúng kiểu Đông y vừa thanh nhiệt, vừa dưỡng khí âm, mà không làm lạnh bụng:

1. Trà đậu đen rang

• Thanh nhiệt, lợi tiểu, bổ Thận âm, mát gan, tiêu phù nhẹ
• Cách làm: Rang thơm 50g đậu đen, nấu với 1 lít nước, uống ấm trong ngày

2. Trà sắn dây với vỏ bưởi khô

• Giúp mát gan, chống nóng trong, dịu thần kinh
• Cách làm: Dùng khoảng 10g sắn dây, 1 vỏ bưởi nhỏ, nấu uống 2-3 lần/tuần

3. Nước rau má cùng kỷ tử (uống ấm)

• Nước này giúp thanh Can nhiệt, sáng mắt, mát máu
• Dành cho bác hay nóng trong, nổi mẩn, mất ngủ

Giải nhiệt không có nghĩa là làm lạnh! Giải nhiệt theo Đông y là làm mát từ khí huyết, thanh lọc tạng phủ, chứ không phải "dội nước lạnh" vào bụng. Tỳ Vị là gốc của sinh hóa, nếu làm tổn thương thì cả tiêu hóa, miễn dịch và khí lực đều giảm sút.